TIJD VAN BEZINNING…
Toen ik onderstaand gedicht van de Schotse dichter Norman MacCaig (vertaald uit het Engels door Bert van Rijswijk) enige tijd geleden voor het eerst las, dacht ik met een glimlach aan de Vrije Ruimtes die in Het Venster inmiddels als ‘vaste’ bijeenkomsten op zondagmorgen zijn opgenomen in ons jaarrooster.
GESCHENKEN
Ik geef jou een leegte,
ik geef jou een volte,
pak ze zorgvuldig uit
- het ene is even breekbaar als het andere -
en als je me bedankt,
zal ik net doen alsof ik de twijfel in je stem niet hoor
als je zegt dat dit precies was wat je wilde.
Leg ze op de tafel naast je bed
als je wakker wordt in de morgen
zijn ze door de deur van de slaap
je hoofd binnengegaan. Waar je ook gaat,
gaan zij met je en
waar je ook bent, zul je verwonderd
glimlachen over de volte
waaraan je niets kunt toevoegen en de leegte
die je kunt vullen.”
Inmiddels heeft dit gedicht er de afgelopen tijd wel een dimensie bij gekregen door de komst van het coronavirus…
Toch wil ik graag iets vertellen over wat onze Vrije Ruimtes voor ons betekenen.
Een Vrije Ruimte is soms, maar meestal niet, van tevoren ingevuld. Doorgaans is die ruimte echt vrij, leeg, er is (nog) niets. De oorsprong van de Vrije Ruimte ligt hier: we hebben ervaren, wanneer er wel eens onverwacht een viering of bijeenkomst niet doorging om wat voor reden dan ook, dat zo’n uur zich vanzelf vulde met wat zich op dat moment aandiende. Geen vulling, maar een vervulling die de inhoud van het woord oversteeg.
In een Vrije Ruimte wordt ruimte en gelegenheid geboden aan een ieder die op dat moment iets zinnigs/zinvols te melden heeft - dat kan zijn met een tekst, een stukje uit een krant of tijdschrift, een gedachte, een anekdote, een ervaring of een vraag om stilte of muziek. In alle rust luisteren we dan en soms reageert er iemand, bijvoorbeeld met een vraag, of een aansluitende tekst of iets anders… soms komt er een verzoek om een lied met elkaar te zingen. Dan kan zich in dat uur iets bijzonders ontvouwen: met woorden, stilte, zang, muziek, aandacht, waar we ons achteraf over verwonderen dat het ons zo voeden en vervullen kan… Dierbare momenten van eeuwigheid, geboren uit het ‘niets’.
Daarom koesteren we die leegte. Daarin kun je aanwezig zijn, met aandacht, met woorden, met muziek of stilte. Zijn in het niets, in de leegte waar ook ruimte is voor het eeuwige (‘waar twee of drie in Mijn Naam aanwezig zijn……’)….of De Eeuwige, zo je wilt.
Zoals John O’Donohue in ‘Anam Cara’ zegt: “Waar geen ruimte is, kan het eeuwige niet ontwaken. Waar geen ruimte is, kan de ziel niet ontwaken.”
Op 31 maart stond er in de Trouw een drieluik-interview met een Boeddhistische monnik, een zuster en een kluizenaar, met als titel ‘Een tijd van orde en bezinning’, waarin zij tips gaven om om te gaan met afzondering in deze coronatijd: “Verlies je niet in gedachten over de toekomst of het verleden. Er is altijd hoop, ook als het heel moeilijk is, het zal gaan veranderen, want de natuur is alles wat is: verandering.” En: “Ik hoop dat mensen door de gedwongen afzondering wat meer stilte in hun leven zullen inbouwen en dat ze ook zullen ontdekken dat stilte troostrijk kan zijn, want in die stilte kan contact met God ontstaan.” Verder: “Geef de dag structuur; er is zoiets als de troost van de herhaling.”
Mooie woorden, maar laten we ook in deze tijd vooral goed blijven zorgen voor onszelf en voor elkaar, voor hen die onze zorg en aandacht ook nu nog extra nodig hebben, ook al zijn de maatregelen aan het versoepelen. Samen zijn we sterk en komen we er uit!
Rinie van der Leer
(voorwoord voor Eenheid, van de afdeling Veenendaal, hier overgenomen)