‘Ik kan me geen mooiere dag bedenken voor dit gesprek …’
Dit was een zin die een paar keer terugkwam in deze ontmoeting met Herman de Rijk.
We zitten bij het grote raam achterin de lange doorzonwoning waar Herman met Inez woont. We kijken uit op de diepe achtertuin met veel groen en - her en der verspreid - wat kleinere en grotere kunstobjecten. Achterin wordt de tuin door een brede rustieke schuur annex kantoor/werkruimte begrensd, met daarachter een hele rij hoge beuken en eiken, die nog niet al hun blad hebben laten vallen. We keuvelen wat over het snoeien van de leilindes, het ruimen van het blad, en de inrichting van de tuin waar sinds vorig jaar ook een vijver bij gekomen is.
Stil kijken we naar buiten en genieten van de rustgevende aanblik. De zon kleurt alles nog mooier…
Wie is Herman? Hoe zou je jezelf willen beschrijven? vraag ik hem dan. Met verraste blik kijkt Herman me aan, maar dan komt hij al snel met wat steekwoorden:
“Open, humorvol, rechtvaardig, en - in zekere zin - creatief”
Als ik vraag wat hij precies met ‘in zekere zin creatief ’ bedoelt, raken we aan de praat over wat Herman onder creativiteit verstaat. Hij vertelt dat hij ieder jaar zelf zijn nieuwjaarskaarten maakt/ontwerpt, vroeger al zelf, maar sinds hij met Inez is, samen met haar. Hij laat me vast de kaart voor 2019 zien: “In het maken van dingen ben ik best perfectionistisch; ik kan me er helemaal in verliezen. Maar als het op een bepaald moment niet lukt, kan ik dat ook accepteren.
Mijn kwaliteit is ook mijn valkuil: snelheid! Want als ik ergens aan begin, moet het ook af! Ik wil in de ‘flow’ zijn tot het af is. Houtbewerken is ook een passie van me en tevens een soort meditatie. ”
Op de vraag hoe anderen Herman zien/kennen, antwoordt Herman:
“Enthousiast, aanwezig, samenwerkend, makkelijk in de omgang. Op het eerste gezicht ben ik een makkelijke prater, maar…. er is natuurlijk meer.”
We gaan naar het verleden, naar Hermans jeugd en daarna.
“Ik kom uit een R.K. nest en ben de vierde uit een gezin van vijf kinderen. Ik heb twee zussen en twee broers, die bijna allemaal kunstzinnig zijn - enkelen zelfs beroepsmatig. Zowel mijn jongere zusje als de broer direct boven mij vroegen in mijn pubertijd altijd veel aandacht, wat sporen heeft nagelaten in de opvoeding. Ik had vaak het gevoel dat er geen aandacht voor mij was, vooral omdat ik altijd te horen kreeg: “Herman? O, die redt zich wel.” En dat deed ik - ik was een overlever, maar leuk was dat niet. Inmiddels heb ik de boosheid die hierover was, wel van me afgeschud. Ik heb al jong geleerd om mijn verantwoordelijkheden te nemen, als er ergens iets misgegaan is.
In 1977 trouwde ik en twee jaar later ging ik met mijn toenmalige echtgenote in Veenendaal wonen. In de jaren tachtig werden er twee kinderen geboren, vrij kort na elkaar. Maar het huwelijk strandde.
Later leerde ik Yvonne kennen, waar ik een hechte relatie mee kreeg. Echter, na 2 jaar overleed zij plotseling aan de gevolgen van een hersenbloeding. Dat had veel impact - het heeft me heel dicht bij mijzelf gebracht.
Drie jaar na haar overlijden leerde ik Inez kennen; onze eerste ontmoeting is vandaag precies 20 jaar geleden. En het is vandaag ook nog eens de verjaardag van Yvonne! Ik kan me geen mooiere dag bedenken voor dit gesprek dat wij hier samen hebben. Echt een cadeautje!
O ja, inmiddels ben ik ook al een tijdje opa van kleindochter Amber.
Er is veel gebeurd in het gezin waar ik uit kom, in mijn relaties, ook die met mijn kinderen. Met mijn oudste zus heb ik geen contact meer. Ik vind wel dat de belangstelling wederzijds moet zijn, anders werkt het voor mij niet. Naarmate ik ouder word, ben ik me bewust van de vorming en vervormingen van mijn jeugd en opvoeding.”
Kun je iets vertellen over je werk?
“Ik praat graag met mensen. In het verleden was ik vertegenwoordiger voor grote bedrijven, later ben ik voor mezelf gaan werken (ook bij bedrijven) als coach. Ik noem mezelf ‘verandercoach’. Ik heb een groot enthousiasme voor water omdat dit mooi symboliseert waarvoor ik sta in mijn werk: ik wil spiegelen, voeden, polijsten, stromen, confronteren, overspoelen, uitspoelen, en: veranderen, zoals water kan transformeren in damp of ijs. Ik werk graag met groepen, maar ook individueel. Ik vind het gaaf om mensen te zien veranderen door trainingen en opdrachten die ik geef. En ik wil zelf ook door de ander geraakt worden.”
Wat doe je voor je ontspanning?
“Ik kan me helemaal uitleven in mijn ‘meditatieruimte’, zo noem ik dat wel eens gekscherend: de werkplaats in het tuinhuis waar ik aan houtbewerking doe. Ik maak graag mooie en leuke dingen van hout. Ook kook ik graag. Een goed boek is ook aan mij besteed, en verder…. buiten bezig zijn, in de tuin.”
Hoe en wanneer ben je in Het Venster terecht gekomen?
“Ongeveer drie jaar geleden kwam ik daar voor het eerst. Met bekenden had ik regelmatig gesprekken over de zoektocht naar de diepere zin van het leven. Agnes was daar ook bij en adviseerde me om eens een kijkje bij Het Venster te gaan nemen. En ja, dat was een schot in de roos!”
Hoe ben je op dit moment betrokken bij het Venster?
“Ik vind het mooi dat er in Het Venster zoveel verschillende invalshoeken zijn, controversieel, confronterend, zelfs als ik er wel eens ‘kromme tenen’ van krijg! Als voorzitter streef ik ernaar om dat wat meer uit te buiten. We hebben toch een christelijke uitstraling, daar lijken we niet aan te ontkomen en dat vind ik ook niet erg. Nederland heeft nu eenmaal christelijke roots. Maar mijn vraag is dan: waar blijft de Rabbi, de Imam?
Ik heb moeite met dogma’s, met vastgeroeste patronen, ook al heb ik die zelf ook wel. Er is nu een nieuw bestuur (nog onderbemand) en we hebben plannen om een aantal vastgeroeste patronen eens onder de loep te nemen om te kijken hoe dingen anders kunnen.”
Wat zijn jouw normen en waarden?
“Weer wat steekwoorden: Plezier, respect, rechtvaardigheid en afspraak is afspraak.”
Welke omschrijving heb jij als mensen je vragen wat Het Venster nou precies is?
“Dat vind ik altijd lastig te omschrijven. De laatste tijd zeg ik: het is een groep mensen… zoekers noem ik ons, zoekers naar de zin van het leven.”
Hoe zie jij de toekomst van Het Venster?
“Ja, dat vind ik toch wel spannend… Ik zie het als een uitdaging om de bekendheid van Het Venster te vergroten en het voortbestaan te bevorderen. Toch ervaren mensen Het Venster ook wel als een drempel, die onbewust afstoot, door de ‘close’ sfeer in de huiskamer, voorafgaand aan een bijeenkomst. En dat moeten we niet willen. Ik sta open voor nieuwe ideeën en projecten buiten de zondagmorgen om – die zouden de drempel kunnen verlagen. Het zou voor mij een nachtmerrie zijn als ik de deur moet sluiten! Het Venster heeft een toegevoegde waarde in Veenendaal: we kunnen iets betekenen voor andere doelgroepen en individuen!”
Wat zou je de lezers als laatste nog mee willen geven?
“Ieder mens is mooi, als je het wil zien!”
Na afloop krijg ik nog een rondleiding door de tuin met kantoor en ‘meditatieruimte’ waar Herman zijn grote hobby beoefent: houtbewerken. Vol trots laat hij me een prachtige eekhoorn (3-dimensionaal) zien van donker hardhout, die ‘strak in de lak’ staat, om binnenkort een passend plekje te krijgen in de tuin.
Rinie van der Leer, November 2018.