Geschiedenis

Het Venster - voorheen NPB-huis -  te Veenendaal:
1964 - 2004 en wat daaraan vooraf ging...

Huisvesting door de jaren heen
In de archieven staat hierover te lezen:
'De Afdeeling Veenendaal van den Nederlandschen Protestantenbond bestaat sinds 1 oktober 1906.''
Vanaf 1906/1907 wordt er door de NPB gekerkt in de Openbare School. In de zomer van 1913 is dat afgelopen vanwege verbouwing van de school. Toen al werd er gedacht over een eigen gebouw: 'Velen onzer hopen op een eigen gebouwtje; zou dat tot de vrome wenschen blijven behooren? We willen hopen van neen!'

Verhuisperikelen
Er wordt eerst gratis gebruik gemaakt van een kantoorlokaal van textielfabrikant Roessingh aan de Kerkewijk (t.o. de Patrimoniumlaan). Vanaf 1 januari 1914 wordt een kantoorlokaal gehuurd in het gloednieuwe gebouw De Harmonie. Door de verkoop hiervan per 1 januari 1918 zit de NPB zonder locatie om diensten te houden.
Het bestuur zoekt geen nieuwe lokaliteit i.v.m. de geringe belangstelling van de leden voor godsdienstoefeningen. Waarschijnlijk maakt men opnieuw gebruik van de gastvrijheid van de firma Roessingh. In 1935 gaat textielfabrikant Roessingh failliet en moet weer worden omgezien naar een andere plek. 
Men verhuist naar de Kegelbaan, eveneens aan de Kerkewijk (op de plek van het huidige Spoorstaete, nabij station Veenendaal-Centrum). Door de mobilisatie verhuist men in 1939 (?) naar het schaftlokaal van Ritmeester. In 1942 wordt ook weer regelmatig gekerkt in de Kegelbaan. 

Na de tweede wereldoorlog
Vanaf oktober 1944 worden alle diensten gehouden op zondagmiddag in Pro Rege, achter de Brugkerk.
Na de oorlog kerkt men in de kantine van de D.S van Schuppen (de Scheepjeswolfabriek). In juni 1945 wordt het bouwfonds opgericht omdat men een eigen gebouw wil.
Er wordt op de ledenvergadering in november 1948 uitgebreid gepraat over de voors en tegens van een eigen gebouwtje, hoewel er nog geen geschikt stuk grond gevonden is. Er wordt onder andere op gewezen dat ieder lid aansprakelijk is voor een eventueel tekort, '....aangezien wy een vereeniging zyn'.
Op de ledenvergadering van 1949 is men iets positiever: De Voorzitter deelde mede, dat er nog geheimen hingen inzake de aankoop van het stukje grond. 'Wy zyn bezig en nu is het afwachten, wat het resultaat zal zyn. Een klein kansje is er!'
Het jaarverslag 1949/1950 meldt vervolgens: 'Wy zullen nu maar niet meer de illusie hebben over een eigen gebouwtje, waarover voorheen veel is gesproken. Dit schynt niet mogelyk te zyn. Dit komt doordat er geen geschikte bouwplek is gevonden en omdat de bouwkosten te hoog zyn.'

Hoopvol verder
Toch blijft een eigen gebouwtje de gemoederen bezighouden, getuige het verslag van de ledenvergadering van oktober 1950: '…, dat wy een stukje grond hebben kunnen koopen aan de Eikenlaan achter Budding. Een kerk, waarvan een teekening aanwezig is, bestemd voor 100 zitplaatsen zou komen op f. 40.000.--. Er is aan gedacht om dit stukje grond te koopen',  maar doordat Sola Fide er juist tegenover een kerk bouwde meende het Bestuur daarvan te moeten afzien.
Op de rondvraag tijdens de jaarvergadering in november 1954 wordt gevraagd of er niet vaker kan worden gecollecteerd voor het bouwfonds. Daarop wordt door het bestuur geantwoord: '...dat zooals uit het zoo juist voorgelezen financieel overzicht blijkt, wij een tekort hebben en dit moet eerst aangezuiverd worden. Het Bouwfonds is er en dit is gelukkig, maar wij komen niet aan het bouwen onder dit geslacht.’
Op de Algemene Leden Vergadering van 21 okt. 1960 is er blijkbaar sprake geweest van uitkijken naar grond in Zuid. Daar is dan niets meer te krijgen. Er gaat gekeken worden in de nieuwe wijk Schrijverswijk.
Vanaf mei 1961 worden de diensten niet meer in de oude kantine gehouden maar verhuist men naar de nieuwe kantine van de Scheepjeswolfabriek.
In 1961 wil de NPB grond kopen met daarop een gebouw. Op 21 maart wordt het voorlopig koopcontract getekend door het dagelijks bestuur. Dan blijkt dat de NPB afdeling Veenendaal juridisch niet meer bestaat sinds 1 oktober 1936. 

Nieuwe kansen?
Op 1 maart wordt de vereniging opnieuw opgericht, waarna op 26 april het Koninklijk Besluit met de goedkeuring volgt. Een dag later koopt de voorzitter, de heer Van der Wal, de grond om het op 16 mei over te dragen aan de ‘nieuwe’ vereniging.
Helaas blijkt het gebouw nog bewoond te worden. ALV 12 november 1963: Een uitvoerig verslag geeft de voorzitter van het vele werk wat hij heeft verricht om ons gebouw vrij te krijgen. 
Hij zegt: 'Wij hebben inmiddels een advocaat geraadpleegd, n.l. Mr. Holleman in Bennekom. Nog onlangs is er weer een onderhoud geweest (-). 
De bewoners willen er wel uit, als ze hun eigen woning maar kunnen betrekken. Wellicht zal de N.V. Kolenman ook een advocaat nemen, en zal het een uitvechten worden van de twee advocaten.
Er is ons ook gevraagd of we willen bijdragen in de verhuiskosten. Dat zou dwaasheid zijn. We hebben nu ook ons H.B. ingeschakeld (-).'
Op 22 april 1964 werd de eis tot ontruiming aan de Kolenman N.V. door de kantonrechter toegewezen. De bewoners, de familie Van Manen, stellen een ontruimingseis in tegen de bewoners van het door hen gekochte pand. 
De heer Van Zanten, van de Kolenman N.V., probeert nog een schadevergoeding te krijgen van de NPB maar dat lukt hem niet. Via één van de medevennoten bleek dat Van Zanten vooral uit eigenbelang handelde en niet zozeer in het belang van de Kolenman N.V.

Eindelijk een NPB-huis
Het duurt tot juli voor het gebouw daadwerkelijk beschikbaar komt waarna de verbouwing kan beginnen.
Wanneer het NPB-huis is gebouwd is onduidelijk. Het oudst voorhanden zijnde document betreft een bouwtekening uit november 1943. De titel luidt:
Magazijn op Perceel Kerkewijk 87 te Veenendaal, bestemd voor noodwoning. Hoogstwaarschijnlijk gaat het om een verbouwing van een opslagloods en is het oorspronkelijke bouwwerk dus ouder. 
Op de tekening is te zien dat het grootste deel bestemd is voor magazijn en dat er een woonkamer en keuken aanwezig zijn. Op de zolder staat een slaapkamer van 3.00 m. bij 4.40 m. ingetekend waarbij staat vermeld: nieuw te bouwen. 
Het perceel is eigendom van Van Buuren, die eerder dat jaar een aanvraag heeft ingediend voor de bouw van een houten noodwoning op hetzelfde perceel, aan de kant van de Kerkewijk. Op die bouwtekening staat al een gebouwtje op de plek van het NPB-huis. In 1968 is aan de Kerkewijk een flat van drie verdiepingen gebouwd, de huidige apotheek.

Het huidige gebouw definitief in gebruik
Op zaterdag 12 december 1964 wordt het dan eindelijk officieel in gebruik genomen. Het adres is Kerkewijk 71a. De voorzitter, de heer Van de Wal, opent de bijeenkomst. Ds. Zuurdeeg, van het hoofdbestuur, spreekt over 1 Koningen 8:1, de tempelbouw. Volgens DE VALLEI, Nieuwsblad voor Veenendaal & Omstreken van dinsdag 15 december 1964, besluit hij zijn verhaal met: 
'Soms wordt de godsdienst beschouwd als een bevrediging van eigen godsdienstige behoeften, maar in dit kerkgebouw zal men zondagsmorgens gesterkt moeten worden om door de week ervan te getuigen.'

Tot slot krijgt de heer Van der Wal van mevrouw Ant van der Veen namens de Vrouwenkring een zilveren sigarettenkoker aangeboden.
Dit gebeurde door de Vrouwenkring omdat de dames die daarin zaten al vanaf na de oorlog ieder jaar een verloting hielden om geld in te zamelen voor het bouwfonds. Het hele jaar door waren ze druk om daarvoor dingen te maken die als prijs werden gebruikt.
Ook daarnaast werden vele activiteiten ondernomen. Zo werd er opgepast bij mensen, er werden staalkaarten gemaakt voor de plaatselijke textielfabrieken, er werd oud papier ingezameld. Feitelijk was het zeker ook de Vrouwenkring die bedankt moest worden!

Een nieuwe start en een nieuw adres
De jaarvergadering van 1964 vindt plaats in januari 1965 omdat men deze graag in het eigen gebouw wil houden. De notulen hiervan vermelden dan ook triomfantelijk: ’s avonds 8 uur in het eigen gebouw.
Van augustus 1971 tot augustus 1975 zit er een dependance van de christelijke kleuterschool 'de Springplank' in het gebouw van de NPB.
In 1985 verandert het adres in Vijftien Morgen 2.
Op 2 februari 1992 vindt de ledenvergadering plaats in het eigen gebouw dat dan voor het eerst 'NPB-huis' wordt genoemd.
In december 2004 worden er werkzaamheden uitgevoerd in opdracht van Eneco. Omdat er door de kabels van de hoogspanningsmast die er staat meer spanning moet, moeten de voeten verzwaard door hier 40 centimeter zand op te leggen. Op 2 december komt er bij de achterdeur van het NPB-huis een septictank boven water. Op een tekening uit 1943 blijkt dat op deze plek ooit een wc heeft gezeten.

Jubileum
Op zondag 12 december 2004 wordt de ingebruikname van 40 jaar eerder gevierd. De viering bestaat uit een liturgisch en een historisch gedeelte, waarin Jaap van 't Riet een boekje presenteeert over de historie van NPB-Veeendaal.